Oma's Magnetron Rammelt.

De magnetron rammelt. Ik had de zooi er vanaf gehaald; de keukenweegschaal, het broodroostertje, de stekkerdoos van het verlengsnoer, maar het rammelen ging door. Tot ik het ding een tik verkocht, de go-to oplossing van de non-techneut. Héél even was alleen het vertrouwde gezoem hoorbaar, dat betekende dat mijn chocolademelk opwarmende was.... En een tel of twee  later hervatte het lawaai zich. Het was dus echt de magnetron zelf die het kabaal veroorzaakte.  

Niets vreemds aan, wellicht... Hij is inmiddels ook alweer iets van 15 jaar oud of zo. Dan kan ’t onderhand wel eens. En ik loop al een jaar met onverhuld verlangen te kijken naar combimagnetrons bij de Blokker en Mediamarkt. Desalniettemin… Sinds we afgelopen zomer onze woning geüpdate hebben, of misschien beter gezegd, ver-IKEA-d, is er nog maar relatief weinig over van de spullen die een sentimentele waarde hebben. Natuurlijk hebben we zelf dingen in de afgelopen 10 jaar aangeschaft die voor ons belangrijk zijn en daarmee voorzien van het nodige sentiment, maar de meeste oude spullen, die zijn naar de kringloopwinkel, of in dozen de berging in gegaan. Behalve de magnetron van oma.

Oma had ‘m net toen de TIA’s en grand mal’s begonnen. In het ziekenhuis werd er verwacht dat ze het niet zou halen, en er werd gesproken over een nakend einde… Maar oma was niet voor een gat te vangen, en voor het gat van de grafdelver al helemáál niet. Ze krabbelde weer op, maar was niet meer in staat alleen te wonen. Daarna heeft ze nog jaren in de Sint Jozefzorg Tilburg gebivakkeerd, maar zonder de magnetron. Die is uiteindelijk met mij mee verhuisd naar Baarn. Degelijk ding dus wel… Net als oma.

Uiteindelijk is ze dan toch ten grave gedragen, en pas dan kom je er achter dat je nog zoveel te vragen had. Oma was van 1913, en heeft daarmee dus twee oorlogen meegemaakt. Als kind uit een samengesteld gezin was zij het nakomertje met een ruim tiental halfbroers en zusters. Een strooien dakje met een ernstig gezichtje op familieportretten. Met haar blonde piekhaartjes op schoot bij moeders, omringd door de andere familieleden in pakken die danwel te groot of te klein waren, jurkjes die allemaal uit dezelfde lap stof leken vervaardigd, en nergens een glimlach te bekennen. Glimlachen deed je toen niet op de foto, maar of er ook veel te lachen was, tja… Zoveel jaren tussen dat kleine meisje en de vrouw die amper de tijd heeft gehad haar magnetron te leren gebruiken. En ik weet zo erbarmelijk weinig. 

Familie Kollau

Ja, dat ze blokhoofd was tijdens de oorlog, en de rem van de dokter. Hij bezat een fiets met houten banden, en zonder rem… Zij zat achterop, en sprong er zo nodig af, aan de achterzijde hangend zodat het gevaarte stilstond. Er was iets met Duitsers die een huis in wilden waar ze bijzonder ongewenst waren door de daar bivakkerende onderduikers, en met de potjes medicatie hield ze hen buiten de deur: Quarantaine, niet naar binnen gaan, gevaarlijk! Zelf had ze het er nooit over, maar via via kwamen de verhalen binnen. Over de halfbroer die bij de NSB zat en waar ze nooit meer mee heeft gesproken. Over de in dure bontjes gehulde halfzus die goudgeld verdiende met smokkelwaar, maar waar je nog geen zakje thee van kreeg als familie zijnde. Verhalen, verhalen… Het ongeluk in België waarbij een van haar zusters overleed door een kachel die koolmonoxide spuwde, en oma zelf weken lang in coma lag. De gendarmes die de deur niet wilden forceren, en de hersenbeschadiging die haar goeddeels het gehoor, en een brok van haar persoonlijkheid kostte. Gehoorapparaten die dagelijks nieuwe batterijen kregen, omdat ze “alweer op waren”, omdat je haar niet duidelijk kon maken dat een gehoorapparaat sowieso niet zou werken omdat haar oren wel naar behoren functioneerden, maar haar hersenen niet. Voor ieder van haar kinderen en kleinkinderen was het een kompleet andere vrouw. Complex, veeleisend, trots, teleurgesteld, je kon niks fout doen of het was nooit goed genoeg. En als ze eenmaal een besluit over iemand had genomen kwam ze daar ook nooit meer op terug. Gepolariseerde opinies, maar of dat kwam door de koolmonoxide, of dat ze al zo was? Voor míj was ze lief. Een formidabele bonk van een vrouw, met haar fleurige schorten. Knuffels, daar deed ze niet aan, maar je kon het wel merken als ze je mocht of niet… De oma waar het altijd rook naar soep. Waar beschuit met gestampte muisjes en instantkoffie met kokende melk geserveerd werden. De geheime knaak in de keukenlade op zondagmiddag. Hoe ze altijd Jantje’s Nieuwe Schoentjes zong uit de HEMA multomap met het grote zwarte uitroepteken er op, het liedboek van de zangvereniging. De kluchten van de toneelvereniging tijdens kerst waar oma souffleuse was, en de Bingo nadien, waar ik als “schattig kindje” ingezet werd om de prijzen uit te delen, maar ik nooit de mensen kon vinden waar ik heen moest omdat ik te klein en verlegen was. Vragen rond m’n 11e wanneer ik nu eens aan een korset ging, want dat was goed voor mijn rug, en ik moest panty’s gaan dragen, anders zou ik reuma krijgen hoor!

  

Ik weet dat ze anderen in de familie niet altijd eerlijk heeft behandeld. Ze droeg je op handen of het totaal tegenovergestelde. Haar kinderen en kleinkinderen, die soms geheel geen kans bij haar kregen, en of dat nou verdiend was… Ze was stug, niet echt een makkelijk mens, niet voor zichzelf en niet voor anderen. Eigenwijs, soms hard… Maar voor mij, mazzelaar die ik was, was ze fantastisch, en ik heb de luxe met veel warmte aan haar terug te kunnen denken. M’n nichtjes zullen zich niet veel van haar herinneren wellicht, maar ik had de indruk dat ze hen op eenzelfde manier liefhad. De herinneringen van mijn oudere neven zullen echter heel wat afstandelijker en killer zijn, vrees ik… 

En nu rammelt de magnetron. Komend weekend zullen we wel gaan kijken naar een nieuwe… En in de tussentijd pieker ik over al de verhalen en beweegredenen die ze mee heeft genomen het graf in. Waarom ze haar eigen bloed zo kwetste, zelfs afserveerde, en anderen, zoals gelukkige ik, die een voorvechtster in haar vond. Verhalen over de oorlogen, de Spaanse griep, de eerste auto’s, al die dingen die zich ontwikkelden in de bijna 90 jaar dat ze leefde, in een duizelingwekkende vaart. Dingen waar ze niet over sprak, maar die ik zo graag had geweten. Een klein meisje met bleek haar en een beetje strenge blik keek de wereld in op een foto van rond 1915… Ze overleefde ‘n zoon en een van haar kleindochters, zag haar twee huwelijken mislukken. En de wereld draaide intussen rustig door, zich niets aantrekkend van verlies, geluk, ziekte of verwondering.