De magnetron rammelt. Ik had
de zooi er vanaf gehaald; de keukenweegschaal, het broodroostertje, de
stekkerdoos van het verlengsnoer, maar het rammelen ging door. Tot ik het ding
een tik verkocht, de go-to oplossing van de non-techneut. Héél even was alleen
het vertrouwde gezoem hoorbaar, dat betekende dat mijn chocolademelk opwarmende
was.... En een tel of twee later hervatte het lawaai zich. Het was dus
echt de magnetron zelf die het kabaal veroorzaakte.
Niets vreemds aan, wellicht...
Hij is inmiddels ook alweer iets van 15 jaar oud of zo. Dan kan ’t onderhand
wel eens. En ik loop al een jaar met onverhuld verlangen te kijken naar
combimagnetrons bij de Blokker en Mediamarkt. Desalniettemin… Sinds we
afgelopen zomer onze woning geüpdate hebben, of misschien beter gezegd,
ver-IKEA-d, is er nog maar relatief weinig over van de spullen die een
sentimentele waarde hebben. Natuurlijk hebben we zelf dingen in de afgelopen 10
jaar aangeschaft die voor ons belangrijk zijn en daarmee voorzien van het
nodige sentiment, maar de meeste oude spullen, die zijn naar de
kringloopwinkel, of in dozen de berging in gegaan. Behalve de magnetron van
oma.
Oma had ‘m net toen de TIA’s
en grand mal’s begonnen. In het ziekenhuis werd er verwacht dat ze het niet zou
halen, en er werd gesproken over een nakend einde… Maar oma was niet voor een
gat te vangen, en voor het gat van de grafdelver al helemáál niet. Ze krabbelde
weer op, maar was niet meer in staat alleen te wonen. Daarna heeft ze nog jaren
in de Sint Jozefzorg Tilburg gebivakkeerd, maar zonder de magnetron. Die is
uiteindelijk met mij mee verhuisd naar Baarn. Degelijk ding dus wel… Net als
oma.
Uiteindelijk is ze dan toch ten
grave gedragen, en pas dan kom je er achter dat je nog zoveel te vragen had.
Oma was van 1913, en heeft daarmee dus twee oorlogen meegemaakt. Als kind uit
een samengesteld gezin was zij het nakomertje met een ruim tiental halfbroers
en zusters. Een strooien dakje met een ernstig gezichtje op familieportretten.
Met haar blonde piekhaartjes op schoot bij moeders, omringd door de andere
familieleden in pakken die danwel te groot of te klein waren, jurkjes die
allemaal uit dezelfde lap stof leken vervaardigd, en nergens een glimlach te
bekennen. Glimlachen deed je toen niet op de foto, maar of er ook veel te
lachen was, tja… Zoveel jaren tussen dat kleine meisje en de vrouw die amper de
tijd heeft gehad haar magnetron te leren gebruiken. En ik weet zo erbarmelijk
weinig.
 | |
| Familie Kollau |
Ja, dat ze blokhoofd was
tijdens de oorlog, en de rem van de dokter. Hij bezat een fiets met houten
banden, en zonder rem… Zij zat achterop, en sprong er zo nodig af, aan de
achterzijde hangend zodat het gevaarte stilstond. Er was iets met Duitsers die
een huis in wilden waar ze bijzonder ongewenst waren door de daar bivakkerende
onderduikers, en met de potjes medicatie hield ze hen buiten de deur:
Quarantaine, niet naar binnen gaan, gevaarlijk! Zelf had ze het er nooit over,
maar via via kwamen de verhalen binnen. Over de halfbroer die bij de NSB zat en
waar ze nooit meer mee heeft gesproken. Over de in dure bontjes gehulde halfzus
die goudgeld verdiende met smokkelwaar, maar waar je nog geen zakje thee van
kreeg als familie zijnde. Verhalen, verhalen… Het ongeluk in België waarbij een
van haar zusters overleed door een kachel die koolmonoxide spuwde, en oma zelf
weken lang in coma lag. De gendarmes die de deur niet wilden forceren, en de
hersenbeschadiging die haar goeddeels het gehoor, en een brok van haar
persoonlijkheid kostte. Gehoorapparaten die dagelijks nieuwe batterijen kregen,
omdat ze “alweer op waren”, omdat je haar niet duidelijk kon maken dat een
gehoorapparaat sowieso niet zou werken omdat haar oren wel naar behoren
functioneerden, maar haar hersenen niet. Voor ieder van haar kinderen en
kleinkinderen was het een kompleet andere vrouw. Complex, veeleisend, trots,
teleurgesteld, je kon niks fout doen of het was nooit goed genoeg. En als ze
eenmaal een besluit over iemand had genomen kwam ze daar ook nooit meer op
terug. Gepolariseerde opinies, maar of dat kwam door de koolmonoxide, of dat ze
al zo was? Voor míj was ze lief. Een formidabele bonk van een vrouw, met haar
fleurige schorten. Knuffels, daar deed ze niet aan, maar je kon het wel merken
als ze je mocht of niet… De oma waar het altijd rook naar soep. Waar beschuit
met gestampte muisjes en instantkoffie met kokende melk geserveerd werden. De geheime
knaak in de keukenlade op zondagmiddag. Hoe ze altijd Jantje’s Nieuwe Schoentjes
zong uit de HEMA multomap met het grote zwarte uitroepteken er op, het liedboek
van de zangvereniging. De kluchten van de toneelvereniging tijdens kerst waar oma
souffleuse was, en de Bingo nadien, waar ik als “schattig kindje” ingezet werd
om de prijzen uit te delen, maar ik nooit de mensen kon vinden waar ik heen
moest omdat ik te klein en verlegen was. Vragen rond m’n 11e wanneer ik nu eens
aan een korset ging, want dat was goed voor mijn rug, en ik moest panty’s gaan dragen,
anders zou ik reuma krijgen hoor!
Ik weet dat ze anderen in de
familie niet altijd eerlijk heeft behandeld. Ze droeg je op handen of het
totaal tegenovergestelde. Haar kinderen en kleinkinderen, die soms geheel geen kans
bij haar kregen, en of dat nou verdiend was… Ze was stug, niet echt een
makkelijk mens, niet voor zichzelf en niet voor anderen. Eigenwijs, soms hard… Maar
voor mij, mazzelaar die ik was, was ze fantastisch, en ik heb de luxe met veel
warmte aan haar terug te kunnen denken. M’n nichtjes zullen zich niet veel van
haar herinneren wellicht, maar ik had de indruk dat ze hen op eenzelfde manier
liefhad. De herinneringen van mijn oudere neven zullen echter heel wat afstandelijker
en killer zijn, vrees ik…
En nu rammelt de magnetron. Komend
weekend zullen we wel gaan kijken naar een nieuwe… En in de tussentijd pieker
ik over al de verhalen en beweegredenen die ze mee heeft genomen het graf in.
Waarom ze haar eigen bloed zo kwetste, zelfs afserveerde, en anderen, zoals
gelukkige ik, die een voorvechtster in haar vond. Verhalen over de oorlogen, de
Spaanse griep, de eerste auto’s, al die dingen die zich ontwikkelden in de
bijna 90 jaar dat ze leefde, in een duizelingwekkende vaart. Dingen waar ze
niet over sprak, maar die ik zo graag had geweten. Een klein meisje met bleek
haar en een beetje strenge blik keek de wereld in op een foto van rond 1915… Ze
overleefde ‘n zoon en een van haar kleindochters, zag haar twee huwelijken
mislukken. En de wereld draaide intussen rustig door, zich niets aantrekkend
van verlies, geluk, ziekte of verwondering.
